Παναγιώτης Ήφαιστος
Καθηγητής, Διεθνείς Σχέσεις-Στρατηγικές Σπουδές
Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών
www.ifestos.edu.gr -- www.ifestosedu.gr -- info@ifestosedu.gr -- info@ifestos.edu.gr
Άμεση Δημοκρατία
Το ζήτημα "άμεση δημοκρατία" είναι το ζήτημα του μέλλοντος. Για ένα εκατομμύριο λόγους. Αναφέρω μόνο δύο. Πρώτον, διότι πολιτικός πολιτισμός σημαίνει δημοκρατία, δημοκρατία σημαίνει πολιτική ελευθερία Ατομική ελευθερία, κοινωνική ελευθερία και πολιτική ελευθερία, εξάλλου, είναι κούφιες ή ελλειμματικές έννοιες χωρίς άμεση δημοκρατία ή τουλάχιστον τροχιά με φορά προς άμεση ελευθερία. Στο Κοσμοθεωρία των Εθνών έχω σχετικές αναφορές στην στην σελίδα 44-5, 394-5 (δοκίμιο 67) και σ. 511 (δοκίμιο 212). Αρχίζω όμως την σελίδα αυτή με δύο πρωτοποριακές προτάσεις του Γιώργου Κοντογιώργη και θα ακολουθήσουν και άλλες καταχωρήσεις.
Περιεχόμενα
9.11.2002. Γιώργος Κοντογιώργης, Δημοκρατική Πολιτεία Ε.Ε.
9.11.2002. Γ.Κ. Προαπαιτούμενα για την Πρωτοβουλία περί «Ηλεκτρονικής Δημοκρατίας»
--------------------------------------
9.11.2002. Γιώργος Κοντογιώργης, Δημοκρατική Πολιτεία Ε.Ε.
Προτείνεται η συγκρότηση μιας πειραματικής δημοκρατικής πολιτείας στο επίπεδο της τεχνολογίας της επικοινωνίας, η δημιουργία μιας πολιτικής αγοράς στην οποία το «κοινωνικό σώμα» θα απορροφά την πολιτική και θα ενσαρκώνει το πολιτικό σύστημα.
Η πρόταση βασίζεται επομένως στη λογική της αυτοκυβέρνησης του «κοινωνικού σώματος» που συγκροτεί την πολιτική αγορά. Κατά τούτο η δημοκρατική πολιτεία απάδει προς κάθε μορφή διαφοροποίησης της πολιτικής από την κοινωνία και έχει ως πεδίο εφαρμογής της τη συνολική επικράτεια, εν προκειμένω την Ε.Ε.
Η συγκρότηση της πειραματικής αυτής ηλεκτρονικής δημοκρατίας της Ε.Ε. θα βασίζεται σε ένα επαρκές αντιπροσωπευτικό δείγμα ευρωπαίων πολιτών (π.χ. 1.000-2.000 ατόμων), το οποίο θα έχει ως «αρμοδιότητα» να «βουλεύεται» και να «αποφασίζει» για τα ζητήματα της ημερήσιας διάταξης της Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ή για ειδικότερα θέματα που θα κρίνεται αναγκαία ή «γνώμη» του ή θα επαναλαμβάνεται το ίδιο.
Ένα «πρυτανείο» θα είναι επιφορτισμένο να συντονίζει το διάλογο και να διαχειρίζεται τα στάδια της διαδικασίας, ώστε, αφενός, να αναπτύσσεται συντονισμένα ο λόγος του επιχειρήματος και αφετέρου, να συνάγεται αβίαστα η απόφανση του.
Είναι προφανές ότι ο πειραματικός χαρακτήρας της «δημοκρατικής πολιτείας» ορίζει και τα όρια της: θα επιτρέπει στους θεσμούς της Ε.Ε. να διασταυρώνουν τη βούληση τους με εκείνη του «κοινωνικού σώματος» της ηλεκτρονικής δημοκρατίας, να λειτουργεί υπό μιαν έννοια ως είδος συμβουλευτικού οδηγού, ως μια ζώσα και διαρκής δημοσκόπησης της κοινής γνώμης. Θα αποτελέσει όμως συγχρόνως ένα πρωτοποριακό ‘παράδειγμα’ ή πείραμα εφαρμογής της δημοκρατίας όχι πια με όρους «φυσικής επικοινωνίας», όπως στην ελληνική πόλη, αλλά «τεχνοδικτυακής επικοινωνίας», όπως προσήκει στη μεγάλη κοσμοσυστημική κλίμακα.
Το πρόγραμμα αυτό εφόσον υιοθετηθεί επί της αρχής από το ΥΠΕΞ θα μπορούσε να υποβληθεί από την ελληνική προεδρία στην Ε.Ε. για έγκριση. Στην περίπτωση αυτή θα απαιτηθεί οπωσδήποτε μια περαιτέρω επεξεργασία ως προς τις συνθήκες εφαρμογής του και η διαμόρφωση ενός προϋπολογισμού λειτουργίας, ο οποίος θα αναληφθεί από την Ε.Ε. Δεν αποκλείεται η προσφυγή στην ιδιωτική χορηγία όπως και η ανάθεσης της διαχείρισης του, εν όλω ή εν μέρει, σε ιδιωτικό φορέα.
Κρίνεται αναγκαίο να επισημανθεί η πρωτοτυπία του εγχειρήματος και κατά τούτο η δυναμική που θα προκαλέσει στο επίπεδο τόσο της επιστήμης όσο και των μέσων ενημέρωσης, η οποία μπορώ να υποθέσω ότι δεν θα παραμείνει μέσα στα όρια της Ε.Ε.
Η πρόταση είχε υποβληθεί προ 14ετίας για πρώτη φορά και προ 8ετίας στη συνέχεια στην τότε αρμόδια Διεύθυνση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία την είχε αντιμετωπίσει με πολύ ενδιαφέρον αλλά και διάχυτη ανησυχία για τις επιπτώσεις της.
Αθήνα, 9 Νοεμβρίου 2002
------------------------------------------------------------------
Προαπαιτούμενα για την Πρωτοβουλία περί «Ηλεκτρονικής Δημοκρατίας»
Το ζήτημα της επιστράτευσης της τεχνολογίας της επικοινωνίας στην υπηρεσία της πολιτικής εγείρει ως προϋπόθεση της διευκρίνησης του στόχου. Θα επιδιωχθεί η αποκατάσταση μιας νέας επαφής ανάμεσα στην πολιτική εξουσία και στην κοινωνία που θα απαντά στα ερωτήματα και τις αναζητήσεις του ανθρώπου της τεχνολογικής εποχής ή θα επιχειρηθεί η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της για την οικοδόμηση ενός νέου – σε προοπτική – πολιτικού συστήματος με πρόσημο την οργανική ενσωμάτωση του κοινωνικού σώματος στο πολιτικό σύστημα;
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό συναρτάται με την παραδοχή ότι το νεοτερικό πολιτικό σύστημα «αναφέρεται» στην κοινωνία, δεν την ενσωματώνει όμως στις διαδικασίες του αλλά και με το γεγονός ότι η πολιτική συμμετοχή στη μεγάλη εδαφική κλίμακα θα αποδειχθεί σύντομα πεπερασμένη εάν δεν συγκροτηθεί στο επίπεδο της τεχνολογίας της επικοινωνίας. Η νέα αυτή συμμετοχή θα είναι υποστηρικτική της πολιτικής τάξης ή θα αποκτήσει νέες νοηματοδοτήσεις και ενδεχομένως ένα αποφασιστικό περιεχόμενο;
Στην πρώτη περίπτωση, το διακύβευμα θα συνεχίσει να κυμαίνεται ανάμεσα στην περιορισμένη αντιπροσωπευτική υφή του πολιτεύματος που βιώνει η εποχή μας και σε πιο ολοκληρωμένες μορφές της, με απώτερο σκοπό να επαναφέρει την πολιτική σύνθεση από το αποτέλεσμα της σχέσης μεταξύ «κοινωνίας πολιτών» και πολιτικής εξουσίας στο πεδίο μιας άμεσης συνάντησης της πολιτικής με την κοινωνία.
Στην προοπτική της νέας αυτής πρόσληψης της πολιτικής στο περιβάλλον της τεχνολογίας της επικοινωνίας θα μπορούσε να διακρίνει κανείς στο βάθος του χρόνου την προσέγγιση της δημοκρατίας ως ελευθερίας και κατ’ επέκταση, τους όρους μιας διάχυσης της πολιτικής στο κοινωνικό σώμα.
Οι εφαρμογές της τεχνολογίας της επικοινωνίας στην πολιτική αφορά στο πολιτικό σύστημα του κράτους ή σε περιφερειακά πολιτειακά σύνολα, όπως εκείνο της Ε.Ε.
Σε διακρατικό επίπεδο, η τεχνολογία μπορεί να συμβάλει τα μέγιστα στην ανάπτυξη του επικοινωνιακού συστήματος και συνακόλουθα στην άμεση συνάντηση των κοινωνιών και της δυναμικής τους. Συγχρόνως όμως, το συνολικό κοσμοσύστημα θα βρεθεί αντιμέτωπο με την ολοένα πιο απροκάλυπτη πρόσληψη της πολιτικής ως δύναμης. Η τάση αυτή θα έχει ως αποτέλεσμα το διακρατικό κανονιστικό περιβάλλον της ανθρωπότητας να επιχειρείται να εξισωθεί με τη βούληση των Δυνάμεων που θα βαραίνουν περισσότερο στους συσχετισμούς.
Απάντηση στην πρόκληση αυτή δεν μπορεί να αποτελέσει η συγκρότησης μιας «παγκόσμιας κυβέρνησης» ούτε καν μια «παγκόσμια διακυβέρνηση», καθώς το στάδιο που διέρχεται η εποχή μας παραμένει και θα είναι για πολύ ακόμη – αυστηρά κρατοκεντρικό. Ο κόσμος της εποχής μας εκτιμάται ότι βρίσκεται ακόμη μακριά από την περίοδο που ο πολίτης του κράτους θα εξελιχθεί σε πολίτη μιας κοσμόπολης, μιας πολιτειακά συντεταγμένης οικουμένης (σε κοσμοπολίτη).
Η διαρκώς διογκούμενη τάση αποσύνθεσης της κοσμοσυστηματικής «περιφέρειας» που προκαλεί η ενσωμάτωση της στο κλίμα της ανθρωποκεντρικής εποχής και η συνακόλουθη δυναμική μετακίνησης ολόκληρων πληθυσμιακών ομάδων προς τις χώρες της ευημερίας (και της ελευθερίας) θα επιβαρυνθεί σαφώς από την κυριαρχία της ισχύος ως συντελεστή της πολιτικής.
Η συνειδητοποίηση ότι η απάντηση στα διλήμματα αυτά διέρχεται βασικά από την εσωτερική μετάλλαξη της σχέσης μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής – καθόσον εκεί γίνονται περισσότερο αισθητές οι επιπτώσεις του νέου κοσμοσυστημικού περιβάλλοντος – δεν αναιρεί το γεγονός ότι η τεχνολογία της επικοινωνίας μπορεί να παίξει ένα σημαίνονται ρόλο : να συμβάλει στην ανάπτυξη «αντισωμάτων» που θα βοηθήσουν μακροχρόνια στην οικοδόμηση ενός κοινωνικού και πολιτικού φόρουμ, ικανού να εξισορροποπίσει τους συσχετισμούς προς την κατεύθυνση ενός πολιτικού πολιτισμού που θα συνεκτιμά την προβληματική για την απάλυνση της ανισότητας, για την δικαιοσύνη, για την εδραίωση κα μάλιστα για την ανάπτυξη της ελευθερίας και των δικαιωμάτων του ανθρώπου σε ένα ολοένα μεγαλύτερο γεωγραφικό φάσμα του πλανήτη.
Αθήνα, 9 Νοεμβρίου 2002
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου