Η μονή τού Αη-Γιώργη τού Περιστερεώτα βρίσκεται στην περιοχή της Γαλίανας της Τραπεζούντας (συστάδα χωριών αριστερά τού δρόμου Τραπεζούντας-Ματσούκας). Κατά την ανταλλαγή έστεκε πυρπολημένο μέν, ακέραιο δέ. Επειτα οι γύρω χωρικοί χρησιμοποίησαν ως οικοδομικά υλικά τίς πέτρες τών τοίχων της, ρίχνοντάς τες από τό ύψωμα πρός τό ρέμα γιά ευκολία. Ετσι, μετά τό 1923 πήρε αυτήν την μορφή ερειπίου.
Πρωτοκτίσθηκε τό 270 μ.Χ. Βρίσκεται σέ στρατηγικό σημείο στά δεξιά τού δρόμου Τραπεζούντας-Ματσούκας-Ζύγανας-Αργυρούπολης, σέ μεγάλο υψόμετρο.Ηταν η πρώτη από τίς 3 σταυροπηγιακές μονές της Τραπεζούντας (απ ευθείας υπαγόμενες στό πατριαρχείο, καί οχι στις τοπικές μητροπόλεις). Οι άλλες 2 είναι η Παναγία Σουμελά καί ο Αγιος Γεώργιος ο Περιστεραιώτας.
Αν μεγενθύνετε την εικόνα , θά δείτε αναγραφές από τόν 19 αιώνα.
Ο Χάμπον παίζει. Ελλαδίτες καί ντόπιοι Πόντιοι τόν απολαμβάνουν.
Ηλιοβασίλεμα, από τό Μπόζτεπέ (Μίθριον Όρος). Τραπεζούντα, Αύγουστος 2008.
Στό πανηγύρι τού παρχαριού τής Οτσενας τής Οφης, Αυγουστος 2008. Μαντέψτε τί γλώσσα μιλάνε...
Στό Φροντιστήριο στά Πλάτανα της Τραπεζούντας, στα παλιά Πλάτανα με τα Ελληνικά Αρχοντικά, τόν Αύγουστο τού 2008.
Ελληνική επιγραφή. Τήν ώρα πού την διαβάζαμε, κατέβηκε καί μας χαιρέτησε ο διευθυντής τού σχολείου. Τού είπα τό νόημα αυτών πού γράφει η επιγραφή. Μάς είπε πως δεν ήξερε ότι είναι Ελληνική. Μετάνοιωσα πού τού την διάβασα.. Φοβάμαι γιά την τύχη της επιγραφής...
Ο γεωγράφος της αρχαιότητας Στράβων, στην πατρίδα του την Αμασεια, μπροστα στούς τάφους των Μιθριδατών.
Ο Γιάννης Πεϊμανίδης φοίτησε στό Φροντιστήριο της Τραπεζούντας. Ηταν δάσκαλος. Κάποτε, αφού περιέγραψε την ακριβή θέση της αίθουσας όπου φοιτούσε, είπε στήν κόρη του Δέσποινα, δασκάλα καί αυτή: "Νούλα, παιδί μου, αν θα πάς καποτε στην Τραπεζούντα, σε παρακαλώ νά πάς καί στό Φροντιστήριο, στην αίθουσα πού σπούδασα". "Ναί, πατέρα" είπε η Δέσποινα..
Αύγουστος 2008: Η εκπλήρωση τού τάματος..
90 χρόνια μετά , τό όνομα Ιωάννης Πεϊμανίδης ξαναγράφεται στόν πίνακα της αίθουσας...
Ο Ηλίας Καραγκιόζ κατάγεται από την Λιβερά τής Ματσούκας της Τραπεζούντας, καί μένει εκεί μετά από την συνταξιοδότησή του. Εργάστηκε ως ανθρακωρύχος στήν Γερμανία καί έπαθε σοβαρή πνευμονοπάθεια με αποτέλεσμα να νοσηλεύεται επί τριετία στά Νοσοκομεία. Εκεί διάβασε πάρα πολύ. Είναι ένθερμος φίλος της Αρχαίας Ελλάδας. Εχει γράψει λαογραφικά βιβλία γιά την περιοχή της Ματσούκας, οπου αναφέρει χωρίς καμία αυτολογοκρισία την παρουσία των Ελληνοποντίων πρίν την ανταλλαγή, τίς Ελληνικές ονομασίες τών χωριών, ιστορίες Ελληνοποντιακών οικογενειών από την Λιβερά κ.α. Είναι πιστός μουσουλμάνος, καί κάνει τακτικά τό ναμάζι του (προσευχή).
Στόν πρώτο όροφο τού σπιτιού τού Ηλία Καραγκιόζ, βρίσκεται η μεγάλη καί αξιόλογη βιβλιοθήκη του. Επάνω, επιγραφή πού αναφέρεται στόν Προμηθέα, καί φέρει αναπαράσταση τού πυρσού του.
Επάνω στίς Τρίχας τό γεφύρι, τον Αύγουστο τού 2007, ο Χάμπον (Γρηγοριάδης Χαράλαμπος) παίζει λύρα καί οι κυρίες χορεύουν. Τό παρόν γεφύρι βρίσκεται αριστερά από τον δρόμο Τραπεζούντας-Ματσούκας, καί είναι πολύ μικρό γιά νά τό κτίζουν τοσα χρόνια, τόσοι πολλοί άνθρωποι, όπως λέει τό τραγούδι. Τό πράγμα μυρίζει τουριστική εκμετάλευση, αλλά τέλως πάντων, ας κάνουμε πώς δέν καταλαβαίνουμε..
Από τό ταξίδι μας στόν Πόντο τόν Αύγουστο τού 2007: Στό πανηγύρι τού Παρχαριού των Πλατάνων της Τραπεζούντας, ο λυράρης μας Χαράλαμπος Γρηγοριάδης(Χάμπον) από τό Ριζό της Σκύδρας, πιάνει τά βήματα τού τίκ μέ ποντιοπούλια από την περιοχή, χωρίς μουσική. Η στιγμή ηταν συγκλονιστική..
Εκ των υστέρων προστέθηκε καί η μουσική καθώς ο εικονιζόμενος εντόπιος πόντιος πήρε την λύρα από τά χέρια τού ορχούμενου Χάμπου, καί άρχισε νά παίζει.
Ο παπούς μου ο Γιάννης Πεϊμανίδης επέστρεψε στόν Πόντο τό 1962, σε ταξίδι πού έκανε μαζί μέ τον κουμπάρο του Κ. Ανδρεάδη. Εδώ βρίσκονται στό Πεξιλέρ τής Ζύγανας. Ειναι συγκινημένοι. Ο παπούς μου δεξιά.
Το βιβλίο της μάνας μου, με τίτλο "Το Χρέος 'ιμ", δημοσιεύτηκε το 2000, και γνώρισε μεγάλη αποδοχή. Είναι συλλογή διηγημάτων γιά τόν Πόντο καί τό χωριό μας , την Λεκάνη Καβάλας, γραμμένο στα Ποντιακά, και αποσκοπούσε να συμβάλλει στην διατήρηση τής ποντιακής διαλέκτου. Εχει εξαντληθεί. Οποιος θέλει να τό διαβάσει τού στέλνω φωτοτυπημένο αντίγραφο δωρεάν. Μπορείτε νά αφήσετε στά σχόλια όνομα καί τηλέφωνο γιά νά σας τό στείλω. Αποσπάσματα θά δημοσιεύσω σταδιακά σ΄αυτό τό μπλόγκ. Η μάνα μου έχει πολύ αδημοσίευτο υλικό πού θά φροντίσω νά δημοσιευτεί.
Η γιαγιά μου η Αλεξάνδρα.
Ο πατέρας μου Γιάννης Πολυχρονίδης (1929-1990), καί η γιαγιά μου Αλεξάνδρα Πολυχρονίδου (1900-1985), στό χωριό μας Λεκάνη Καβάλας, γύρω στό 1980.
Ο παπούς μου, πατέρας της μητέρας μου, Ιωάννης Πεϊμανίδης, ο Δάσκαλος.ΑΜΕΛΕ ΤΑΜΠΟΥΡΟΥ
Το τρένο φεύγει και σφυρίζει.
Μονάχος σ’ άγνωστο σταθμό στου Ερζερούμ την χώρα,
Στα στήθια σου η καρδιά χορεύει εδώ και ώρα
Καθώς κρυφάκουγες των δολοφόνων τις πλεκτάνες,
Θανάτου μήνυμα θα φέρει θρήνο στων ρωμιών τις μάνες .
Γλύτωσες την σφαγή του τρένου πού μακριά ματώνει
Δυό μαύρα χρόνια στο φριχτό της κόλασης καζάνι
Πού αντί για φλόγες παγωνιά κι αίμα ζεστό ξερνάει,
Στο τάγμα του θανάτου ο χάροντας γλεντάει,
Τά ζωντανά τα σκέλεθρα πού σπάζουν πέτρες τυρανάει.
Τρύπια κουρέλια πάνω σου η στολή σου,
Στάζει απ τις τρύπες κάθε μέρα η ψυχή σου,
Σαν νεφελώδες όνειρο η Ματσούκα σε στοιχειώνει
Όμως για σένα Γιάννη το μαρτύριο δεν τελειώνει..
Γιά τον παπού μου Γιώργο Πολυχρονίδη, από τό βιβλίο του Λάζαρου Καλταπανίδη "Λεκάνη, τό χωριό τών γραμμάτων". (κάντε κλίκ στίς εικόνες)του Γιώργου Πολυχρονίδη
Στόν Γιωρίκα απ τά Κοτύλια τής Γκιουμουζχανάς (14 Σεπτεμβρίου. Ημέρα μνήμης τής Γενοκτονίας τού Μικρασιατικού Ελληνισμού)
Βλέπω την πλάτη σου ασθμαίνουσα να τρέχει
στής ανηφόρας την απότομη ραχούλα
ήρθαν ζαπτιέδες στρατιώτη να σε πάρουν
στά μαύρα τάγματα
πού θάνατο μοιράζουν
Κρύβεσαι στό ταβάνι του σπιτιού σου,
χλιαρή αγκάλη φρούδας προστασίας
οσμίζεσαι την σκόνη των αλόγων
των αμαχων τά πλήθη πού
μαντρώνουν.
μαύροι αναβάτες σμπρώχνουν καί ουρλιάζουν
κόσμο μες το σχολειό καταχωνιάζουν
Κλάματα νήπιων, γυναικών βοή καί θρήνος,
και η απειλή στού δήμιου το στόμα:
“πές μου πού κρύβεται ειδάλλως σε ξεσχίζω”
λέει καί το ξίφος στήν κοιλια της ακουμπάει, μέσα ζωή οκτάμινη σκιρτάει,
καί πρίν την γέννα θάνατο μυρίζει.
Κραυγή απ τά στήθια σου
τον ουρανό τραντάζει:
“Άφσον ατς, έπαρ εμέ ντό θέλτς” καί κατεβαίνεις
τρέξε το μακελειό Γιωρίκα να προλάβεις, τρέξε σαν
άνεμος τον δήμιο να κρατήσεις,
τρέξε βλαστέ του Πόντου
να γλυτώσεις
τον νέο βλαστό, να γεννηθεί προτού πεθάνει.
Η Ματσούκα (Macka) της Τραπεζούντας, όπως φαίνεται από τον δρόμο που οδηγεί στην Λιβερά. Βρίσκεται στόν δρομό πού ανηφορίζει από την Τραπεζούντα πρός τις Ποντιακές άλπεις. Παράλληλα ρέει ο Δαφνοπόταμος, όπου καί το τραγουδισμένο γεφύρι της Τρίχας (Προσεχώς). Ηταν εκεινος ο κλάδος τού δρόμου τού μεταξιού πού από την Περσία καί τό οροπέδιο της Αρμενίας κατέληγε στην Μαύρη Θάλασσα, στην Τραπεζούντα. Από εκει, με πλοίο, εμπορεύματα καί ταξιδιώτες κατέληγαν στήν Κωνσταντινούπολη. Απ ότι διάβασα στό βιβλίο της Μαριάνας Κορομηλά "η Μαρία των Μογγόλων", προτιμούσαν αυτόν τόν δρόμο, διότι η διάσχιση της Μικράς Ασίας ήταν επικίνδυνη
Τό χωριό μας στήν Ελλάδα: Λεκάνη . Στόν νομό Καβάλας. Φωτογραφία πού μού έστειλε ο ξάδελφός μου Πεϊμανίδης Γιάννης. Γειά σου λεβέντη ξάδελφε..
ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ
ΓΙΑ ΤΗΝ 14η ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ ΤΟΥ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
1. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΔΟΥ. 1900-1985
Γεννήθηκε στά Κοτύλια τής Αργυρούπολης τού Πόντου
Ηρωΐδα μάννα 7 παιδιών.
Αφθαστη στήν ταχύτητα στίς αγροτικές εργασίες.
Επλυνε, τάϊσε καί φιλοξένησε εκατοντάδες περαστικούς από τό χωριό Λεκάνη Καβάλας, πού τούς μάζευε ο σύζυγός της
Γιώργος Πολυχρονίδης σάν δέν είχαν πού νά μείνουν..
Αγωνίστηκε νά μεγαλώσει τά παιδιά της , μόνη της μετά τήν εκτέλεση τού συζύγου της τό 1947.
Ελεγε στό εγγονό της Γιώργο:
” Γιωρίκα, όντες θά ίνεσαι γιατρός, κι θα περτς παράδας α σί φτωχούς”
Γιώργο, όταν θά γίνεις γιατρός, δέν θά παίρνεις χρήματα από τούς φτωχούς,
“Γιωρίκα, πούλι ‘μ, όντας πέρτς γομώντς τήν τσόπα ‘σ.
όντας δείς, γομώντς τήν ψή ‘σ
Γιώργο, παιδί μου, ΟΤΑΝ ΠΑΙΡΝΕΙΣ ΓΕΜΙΖΕΙΣ ΤΗΝ ΤΣΕΠΗ ΣΟΥ
ΟΤΑΝ ΔΙΝΕΙΣ ΓΕΜΙΖΕΙΣ ΤΗΝ ΨΥΧΗ ΣΟΥ
Ηξερε μόνο νά δίνει. Αιωνία της η μνήμη
2. ΠΕ”Ι ΜΑΝΙΔΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ 1900-1968
Γεννήθηκε στό χωριό Κοσπιδί τής Ματσούκας τής Τραπεζούντας τού Πόντου.
Φοίτησε στό Φροντιστήριο τής Τραπεζούντας καί μετά τήν ανταλλαγή στήν Ακαδημία Αλεξανδρούπολης.
Υπηρέτησε δύο χρόνια στά Τάγματα Εργασίας (Αμελέ Ταμπουρού) όπου οδηγούνταν οι στρατευμένοι στόν Οθωμανικό Στρατό χριστιανοί. Επιβίωσε αυτός καί οι χωριανοί του, γιατί σάν ο μόνος εγγράμματος, ήταν σιτιστής στό τάγμα του καί φρόντισε ώστε νά μήν πεθάνουν από τήν πείνα.
Παντρέυτηκε τήν Ελένη Κοταλακίδου κάι έκαναν εξι παιδιά .
Τό πρώτο του παιδί, η Δεσποινούλα, πέθανε μέσα στόν ναό τού Αγίου Γρηγορίου τής Τραπεζούντας, από εξανθηματικό τύφο. Εκεί “συνοστίζονταν” επί δίμηνο οι πρόσφυγες, περιμένοντας τό πλοίο γιά τήν Ελλάδα. Εκεί πέθαναν καί οι δύο γονείς του απο την ιδια αιτία. Η Ελένη αρώστησε καί δέν μπόρεσε νά πάει στήν ταφή τού παιδιού της. Μιά ζωή γι αυτό μοιριλογούσε. Αργότερα, είχε τήν ευκαιρία νά πάει στήν κηδεία τού δεύτερου της παιδιού..
Αγωνίστηκε, όπως όλοι τότε, σάν αγρότης καί σάν δάσκαλος νά σταθούν στά πόδια τους στήν Λεκάνη Καβάλας. Σάν δάσκαλος έδωσε τήν ψυχή του. Η Λεκάνη ονομάστηκε “Τό χωριό τών γραμμάτων”
Ηξερε μόνον νά δίνει. Αιωνία του η μνήμη.
3. ΠΟΛΥΧΡΟΝΪΔΗΣ ΓΙΩΡΙΚΑΣ 1898-1947
Γεννήθηκε στό χωριό Κοτύλια τής Αργυρούπολης τού Πόντου.
Τό παλικάρι τού χωριού, καί ο πρώτος μαθητής
Φυγόστρατος μετά από τό 1914. Από τούς 18 πού στρατεύτηκαν από τό χωριό του, γύρισαν ζωντανοί μόνο οι 2
Επί χρόνια οι χωροφύλακες προσπαθούσαν νά τόν στρατεύσουν καί δεν τά κατάφερναν
Παντρεύτηκε τήν Αλεξάνδρα.
Αγρότης, καλαϊτσής, πρακτικός γιατρός μά πάνω απ όλα αφθαστος ταουλτσής.
Φανατικός Βενιζελικός. Πολέμησε στόν Στρυμόνα τό 1935, μέ τό κίνημα τού Βενιζέλου. Πρός τιμήν τού εκτελεσθέντος τότε ταγματάρχη Βολάνη, ονόμασε τό τελευταίο του κορίτσι Βολάνα. Τότε καθαιρέθηκε από πρόεδος τού χωριού του.
Γλύτωσε από εκτέλεση τό 1944 στό Κιλικίς, γιατί ο ένας από τούς ΠΑΟτσίδες πού θά τόν εκτελούσαν τόν ρώτησε : “Εσύ δέν είσαι ο Πολυχρονίδης από τήν Λεκάνη; Εγώ φιλοξενήθηκα στό σπίτι σου” καί τόν φυγάδευσε.
Δέν γλύτωσε από τήν εκτέλεση τό 1947, όταν οι παρακρατικοί
τού χωριού του τόν απήγαγαν από τό χωράφι, καί τόν κρέμασαν από ένα δέντρο ως κομμουνιστή.
Δέν μασούσε τά λόγια του.
Ηξερε μόνον νά δίνει. Αιωνία του η μνήμη.
4. ΕΛΕΝΗ ΠΕ”ΙΜΑΝΙΔΟΥ 1902-1987
Γεννήθηκε στήν Κοσπιδί τής Ματσούκας τής Τραπεζούντας τού Πόντου.
Γυναίκα τού Γιάννη. Ηρωϊδα τής φτώχιας καί τής προσφυγιάς όπως οι περισσότερες, τότε.
Φιλομαθέστατη, ίσως η μόνη γυναίκα από τό χωριό της πού επιχείρησε νά πάει στό σχολείο. Τά αδέλφια της πού ντρέπονταν γι αυτό τήν μάλωσαν. Εκείνη επέμενε καί πήγε τήν πρώτη μέρα. Κατά τήν διάρκεια τού μαθήματος, καί ενώ έξω γινόταν χαλασμος από βροχή καί αστραπόβροντα, φώναξε : “Κϋριε, κύριε, έξω ρούζνε γιλδιρίμεα” ( έξω πέφτουν κεραυνοί). Τά αδέλφια της προσβλήθηκαν, καί στήν επιστροφή τήν πέταξαν στό ποτάμι..Δέν ξαναπήγε..
Εμαθε νά κουτσοδιαβάζει στά 50 της..
Ηξερε μόνον νά δίνει. Αιωνία της η μνήμη..
