Ο εθνομάρτυρας Ευαγόρας Παλληκαρίδης
Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη, Δημοσιογράφου- συγγραφέα
"Εμπρός! γκρεμίστε ό,τι παλιό,
μ’ αφού καινούργιο βρείτε!...", έγραφε σε ποίημά του στην Αθήνα ο Δημήτρης Λόης, λίγο πριν εκτελεσθεί….
«Θα πάρω μιαν ανηφοριά,
θα πάρω μονοπάτια,
να βρω τα σκαλοπάτια
που πάν’ στην Λευτεριά», έγραφε στη Λευκωσία ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, λίγο πριν απαγχονισθεί…
Ο Δημήτρης Λόης, αν ζούσε σήμερα θα ήταν 86 ετών. Τού ‘κοψαν το νήμα της ζωής στα 18, τα πυρά του εκτελεστικού αποσπάσματος των Γερμανών Ναζί στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, τέτοιες μέρες του 1943, γιατί, πολεμώντας τον κατακτητή, αναζητούσε τη λευτεριά.
Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, αν ζούσε σήμερα, θα γινόταν 71 ετών. Τού ‘κοψε το νήμα της ζωής στα 18 του, η αγχόνη του Άγγλου κατακτητή στη Λευκωσία, το 1955, γιατί τόλμησε να κρατήσει ψηλά το ελληνικό λάβαρο της λευτεριάς.
Δυό ελληνόπουλα, το ένα απ’ την Αθήνα και τ’ άλλο απ’ την Κύπρο, θυσιάστηκαν, πριν καταλάβουν τι είναι ζωή, για ένα ύψιστο ιδανικό: Την Ελευθερία.
Ο Λόης ήταν μαθητής του Πειραματικού σχολείου, όταν κατέλαβαν οι Γερμανοί την Αθήνα στις 27 Απριλίου 1941. Και όταν άνοιξαν τα σχολειά, ένα μήνα μετά και οι μαθητές πριν μπουν στις τάξεις έψαλαν, μετά την προσευχή, τον Εθνικό μας Ύμνο, τότε μαζεύονταν και οι γονείς αντάμα με τα παιδιά, να βροντοφωνάξουν το «χαίρε ώ χαίρε λευτεριά…». Οι καρδιές των νέων πλημμύριζαν τότε από Ελλάδα, γιατί τότε είχαν άλλα ιδανικά…
Όταν όλα τάσκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά, ο Λόης στρατεύθηκε στην αντιστασιακή ομάδα ΠΕΑΝ του σμηναγού Περρίκου και δρούσε σε παράτολμες ενέργειες, με την Ιουλία Πίμπα, τον Μυτιληναίο, τον Γαλάτη, τον Κατεβάτη, τον Παπαδόπουλο, τον Σκούρα… Ωσπου τον συνέλαβαν μετά την ανατίναξη της προδοτικής ΕΣΠΟ στην οδό Πατησίων και τον έκλεισαν σ’ ένα κελί για να τον εκτελέσουν.
Στο κελί, για να γίνεται ο χρόνος της αναμονής ως την εκτέλεση λιγότερο επώδυνος, έγραφε ποιήματα. Έγραψε λοιπόν ο Λόης.
«To πλέον αγαπημένο είναι η πατρίδα...
η λύπη της λύπης μας η χαρά της χαράς μας…
Αυτή πρέπει να είναι
το ιερότερο πράγμα στη ζωή μας».
Αυτός ο λόγος που μοιάζει τόσο απλός, γράφτηκε με το αίμα του Λόη και απευθύνεται στους συνομηλίκους του:
«Ξέρω ο,τι είναι να γίνει θα γίνει
γιατί έτσι έπρεπε να γίνει...
Η ώρα της ενέργειας ήλθε.
Ψηλά το σύμβολο του ανθρώπου...
Κι ομπρός για το κατάκτημα νέων τόπων.
Σπάστε, γκρεμίστε ότι παλιό,
μ’ αφού καινούργιο βρείτε...»
Κείμενο που θα έπρεπε να είναι στα σχολικά βιβλία... Κι όμως, εκείνος που θα κρίνει τι θα μπουν, είναι βαθιά νυχτωμένος απο Ελλάδα κι αμφιβάλλω αν θα καταλάβει ποτέ τα νοήματα του Λόη…
Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης ωρίμασε στα 15 του χρόνια. Τα ιδανικά της λευτεριάς και της «Ένωσης» πλημμυρίζουν την ψυχή του. Τον οδηγούν, με τη νεανική ορμή να ανέβει στον ιστό και να κατεβάσει την αγγλική σημαία, όταν την έβαλαν στη θέση της Ελληνικής στο Ιακώβειο Γυμναστήριο Πάφου, τη μέρα της στέψης της βασίλισσας (1952). Στα 17 του ορκίζεται μέλος της ΕΟΚΑ και βγαίνει αντάρτης στα βουνά. Παίρνει το βάπτισμα του πυρός στη Δρούσεια, ενώ η δράση του συνεχίζεται μετά στη Λευκωσία, και στα χωριά Τάλα, Τσάδα, Πολέμι, Χόλη, Κινούσα… Πιάστηκε οταν προσπαθούσε να προστατέψει συμμαθητή του που τον έδερναν δεμένο άγγλοι στρατιώτες.
Στα 18 τον ξαναπιάνουν οι Άγγλοι μαζί με άλλους, να κρατά όπλο. Μα δεν ήξεραν, ότι ο νιος όταν στερείται τη λευτεριά του κρατά όπλο για να την κατακτήσει και όχι παιγνίδια για να παίζει;
Αμούστακο παιδί -όπως ο Λόης- τον καταδικάζουν σε θάνατο στην αγχόνη, όπως έγινε και θα γίνει μετά, με άλλους ήρωες, εκεί στα φυλακισμένα μνήματα, που αμίλητοι οι τάφοι τους μας θωρούν: Μάτσης, Αυξεντίου, Καραολής, Δημητρίου, Ζάκος, Κουτσόφτας, Μιχαήλ, Πατάτσος, Μαυρομάτης, Παναγίδης, Λένας, Δράκος.
Στις βασανιστικές ώρες ως την εκτέλεση του, ο Βαγορής –έτσι τον φώναζαν οι συμμαθητές του- είχε για συντροφιά μολύβι και χαρτί, όπως ο Λόης κι έγραφε τον δικό του ύμνο στην Ελευθερία:
«Θα πάρω μιαν ανηφοριά, θα πάρω μονοπάτια,
να βρω τα σκαλοπάτια που πάν’ στην Λευτεριά!»
Αλήθεια, τι μεγαλείο για ένα νέο με ιδανικά που πολεμάει γι αυτά! Και παρακάτω:
«Θ’ αφήσω αδέλφια, συγγενείς, τη ΜΑΝΑ τον ΠΑΤΕΡΑ,
μέσ’ στα λαγκάδια πέρα, και τις βουνοπλαγιές.
Ψάχνοντας για τη Λευτεριά, θα ‘χω παρέα ΜΟΝΗ,
κατάλευκο το χιόνι, βουνά και ρεματιές.
Τώρα κι αν είναι χειμωνιά, θαρθεί το καλοκαίρι,
τη Λευτεριά να φέρει, σε πόλεις και χωριά…»
Τι αισιοδοξία, αλήθεια, τι πίστη που πηγάζει από το νου του παλικαριού που στέκεται ένα βήμα πριν από τον τάφο!...
Νεολαία χωρίς πρότυπα
Το σημερινό μου άρθρο το αφιερώνω στους σημερινούς 17ρηδες και 18ρηδες για να μάθουν την παρακαταθήκη που τους άφησαν ο Δημήτρης Λόης και ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης: Γκρεμίστε ό,τι παλιό, μα αφού καινούργιο βρείτε!
Παλαιότερα η νεολαία αντιδρούσε απορρίπτοντας πρότυπα. Σήμερα φαίνεται να μη βρίσκει καν πρότυπα για να τα απορρίψει. Και ίσως γι αυτό το λόγο να τα αναζητεί μέχρι και στην σφαίρα του φανταστικού. Το φαινόμενο θα έπρεπε να προβληματίζει κυρίως εμάς τους μεγάλους. Ώστε να αναλογισθούμε επί τέλους γιατί αφήσαμε τα παιδιά μας χωρίς πρότυπα.
• Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Real news της Κυριακής 24-1-2010
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου